Jak testować gitary akustyczne? Cz. II

Nic w tym zaskakującego, że dla brzmienia i długości wybrzmiewania gitary akustycznej decydujący jest rodzaj i gatunek drewna z jakiego zbudowane są jej pudło, gryf i podstrunnica. Aby nie zakupić przysłowiowego kota w worku dobrze jest umieć prawidłowo rozpoznać rodzaj i gatunek drewna.

Po pierwsze trzeba umieć odróżnić gitarę ze sklejki od takiej z litą płytą wierzchnią. Szkoda byłoby zapłacić niemałe pieniądze za liciaka, a potem dowiedzieć się od jakiegoś fachowca, że to jest całkiem porządna gitara, ale jednak sklejkowa. O ile trudno jest bez rozbierania gitary jednoznacznie zidentyfikować rodzaj materiału boczków i płyty spodniej o tyle rodzaj materiału płyty wierzchniej określisz szybko i jednoznacznie. Spoglądając w otwór rezonansowy dostrzeżesz bez trudu albo warstwy sklejki albo słoje litego drewna, załączone fotografie pomogą tobie w tej identyfikacji.

Jeśli krawędź otworu rezonansowego jest zamalowana kryjącą farbą i nie widać słojów drewna możesz przyjąć z dużą dozą prawdopodobieństwa, że masz do czynienia z gitarą ze sklejki. Na ogół nikt nie zamalowuje pięknych słojów litego drewna, bo też po co miałby to robić?

Gitary akustyczne - płyta wierzchnia z litego drewna, widoczne słoje drewna jednolitej, cienkiej deseczki.

Gitara akustyczna - płyta wierzchnia ze sklejki, widoczne trzy cienkie warstwy drewna, które sa sklejone za sobą tworząc sklejkę zwaną też niekiedy laminatem.

Grubość płyty wierzchniej, jeśli przekracza 3 mm, powinna wzbudzić twoją nieufność. Grubą płytę wierzchnią trudno jest pobudzić do drgań akustycznych, taka gitara, nawet z litą płytą wierzchnią, będzie grała cicho oraz przyduszonym tonem. Spotyka się gitary akustyczne udające, że są z cienkiego materiału lecz w istocie wykonane z grubaśnej sklejki marnej jakości lub z litego drewna, które pocięto na zbyt grube płyty. Owo "udawanie" wygląda tak, że gitara, zbudowana przez budowniczego zdającego sobie sprawę z tego, że nie ma się czym chwalić, ma ścienioną samą tylko krawędź otworu rezonansowego tak, aby płyta wierzchnia wyglądała na cienką. Ale ty nie daj się nabrać!

Dotykiem możesz wyczuć wykonany przez budowniczego ukos mający zakamuflować wstydliwy stan rzeczy, czyli w pewnej odległości przerażająco wielką grubość deseczki użytej do zrobienia płyty wierzchniej. To nie jest najlepsza gitara do grania, może mieć za to wartość ale - kolekcjonerską, a to już zupełnie inna historia. Jeśli szukasz dobrego i donośnego brzmienia unikaj kupowania gitar z grubą płytą wierzchnią niezależnie od tego, czy to jest płyta wierzchnia ze sklejki czy z litego drewna.

Chwyć płytę wierzchnią i zbadaj jej grubość palcami w dużej odległości od krawędzi otworu rezonansowego.

Widoczne na zdjęciach ponad moim szkicem fotografie krawędzi otworów rezonansowych są fotkami makro dwóch gitar T.Burton. Zwróć uwagę na dolne zdjęcie, gitary sklejkowej. Widoczna na dolnym zdjęciu lutnicza sklejka, niezwykle cienka, a przy tym bardzo mocna, odzywająca się dźwięcznym tonem, jest używana do budowy gitar T.Burton. Greengo, Riverside, Maiden i Queen. Właśnie dlatego, że użyliśmy wysokiej klasy materiału każdy z tych modeli, choć niedrogi, cechuje donośne i bogate w niskie tony brzmienie. I w ten oto sposób zdradziłem tobie tajemnicę wyjątkowego brzmienia tanich modeli T.Burtonów!

Podstrunnica

Materiał podstrunnicy jest kolejną ważną rzeczą. Jeśli podstrunnicę wykonano z palisandru lub hebanu to jest to duży plus - taka podstrunnica poprawia nie wyciera się tak jak to się dzieje z podstrunnicami wykonanymi z lakierowanego na czarno drewna. Taka podstrunnica jest tańsza w produkcji, stosuje się ją w tańszych gitarach. W gitarze używanej dostrzeżesz bez trudu, że lakier się wyciera i wychodzi spod niego białe drewno. Aby odróżnić w nowej gitarze czarny heban od poczernionego drewna trzeba pewnego doświadczenia. Jeśli go nie masz - nie kupuj gitar z czarną podstrunnicą.

W gitarach T.Burton (także w gitarach Senger, ich tańszej wersji) stosujemy tylko i wyłącznie podstrunnice z palisandru dające gwarancję jakości i trwałości.

Lakier

Nie jest prawdą, że współcześnie produkowane gitary malowane kryjącym lakierem ukrywają pod nim wady drewna. Jest to mit pochodzący sprzed kilkudziesięciu lat kiedy to sklejkę wykonywano w fabrykach gitar ręcznymi metodami klejąc byle jak warstwy byle jakiego drewna. Co więcej to klej stanowił znaczącą część ich składu. Obecnie sklejkę do produkcji gitar akustycznych produkuje się w wyspecjalizowanych zakładach. Taka sklejka nosząca nazwę lutniczej jest wykonana z dobrej jakości drewna, cieniutka i bardzo mocno sprasowana, zawiera minimalną ilość kleju i wygląda, co tu dużo gadać, elegancko. Śmiało kupuj współcześnie wyprodukowane gitary malowane na różne ładne kolory nawet jeśli spod lakieru nie widać słojów drewna.

Gitary T.Burton ze sklejkową płytą wierzchnią (Greengo, Riverside, Maiden i Queen) są produkowane z najwyższej jakości i niezwykle cienkiej sklejki lutniczej, co daje gwarancję jasnego, donośnego brzmienia.

Grubość warstwy lakieru ma znaczenie dla brzmienia

Dźwięk gitary z taką grubą powłoką lakieru jest zmulony, mniej donośny. Nie kupiłbym gitary pokrytej zbyt grubą warstwą lakieru.

Stary, popękany lakier zupełnie nie szkodzi brzmieniu. Przecież to nie lakier brzmi tylko drewno pod jego powłoką. Popękany lakier słabiej chroni przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi, ale powiedz, proszę, jak często masz w planie zabierać swoją gitarę bez pokrowca na spacer w deszcz? Kupuj bez wahania dobrze brzmiącą i wygodną gitarę z popękanym lakierem.

Gruba, ciężka powłoka utrudnia wibracje płycie wierzchniej gitary akustycznej.

Lakier matt czy high gloss?

Mit istotnej różnicy w brzmieniu gitar akustycznych lakierowanych lakierem matowym i takich wykończonych na wysoki połysk muszę niestety obalić. W istocie rzeczy jest to ten sam lakier raz tylko wypolerowany, a kiedy indziej - nie. W fabrykach gitar nie stosuje się różnych rodzajów lakieru, grubość powłoki też nie jest istotnie różna przy matowym i błyszczącym wykończeniu. Tym, co powoduje istotne różnice w brzmieniu są rodzaj i gatunek użytego drewna, kształt i wielkość pudła i system wzmocnień (żebrowanie). Czy lakier jest matowy czy nie ma to dla brzmienia gitary akustycznej znaczenie marginalne.

Kupuj gitarę która się tobie podoba, lakierowaną na mat lub na wysoki połysk. Pamiętaj tylko o jednym: lakier matowy może z czasem ulec lokalnemu wybłyszczeniu, to rzecz nie do usunięcia, na lakierze błyszczącym zaś lepiej widać odciski palców (ale można je bez trudu usunąć).

Pofalowana płyta wierzchnia

Gitara akustyczna nie jest przedmiotem nabierającym wartości z wiekiem. Niezwykle cienka płyta wierzchnia oparta na delikatnym żebrowaniu ulega pod z czasem wpływem stałego i dość silnego naciągu stalowych strun trwałemu odkształceniu. Płyta wierzchnia staje się falista z wyraźnie widoczną wypukłością w okolicach mostka. Wypukłość ta powoduje, że niemożliwe staje się ustawienie akcji strun na sensownym poziomie gdyż struny powinny wówczas niemal leżeć na owym garbie płyty wierzchniej!

Aby sprawdzić, czy gitara ma powyginaną płytę wierzchnią czy nie przyłóż do niej linijkę o długości min. 30 cm. Jeśli odchylenie od linii prostej nie przekracza 3 mm wszystko jest w porządku, jest to akceptowalne odchylenie spowodowane dużym naciągiem strun i zmianami wilgotności powietrza. Jeśli jest większe - są powody do obaw.

Gitary akustyczne mają zawsze lekko pofalowaną powierzchnię płyty wierzchniej. Twój niepokój powinno budzić odchylenie od linii prostej dopiero kiedy jest większe niż 3 mm.

Czy kupić taką gitarę czy nie - doradzić rzecz niełatwa. Na pewno tanie, sklejkowe egzemplarze nie są warte tego, żeby zajmować się nimi kiedy już minie ich czas, lecz kosztownym, wartościowym ze względu na walor historyczny gitarom akustycznym trzeba poświęcić czas i pieniądze i próbować je ratować przed całkowitą degradacją.

Kiedy już czas powygina je na kształt koślawego staruszka możne je odmłodzić na dwa sposoby. Jeden z nich to użycie urządzenia zwanego "Bridge Doctor". Jest to przyklejany wewnątrz pudła, pod mostkiem, system wzmocnień usztywniający płytę wierzchnią i likwidujący ową wypukłość w okolicach mostka, wyprostowujący płytę wierzchnią. Drugi ze sposobów polega na pozostawieniu płyty wierzchniej w dotychczasowej postaci, która choć nierówna, to jest już stabilna i nie powinna ulegać z czasem dalszemu wykrzywianiu. Aby opuścić niżej struny uniesione garbem płyty wierzchniej dokonuje się tzw. resetu gryfu odklejając go i przyklejając ponownie pod takim kątem, aby struny znalazły się nisko nad gryfem.